کمی دربارۀ طرح جلد کتاب انواع مردان

چند ماه پیش کتاب نمادهای اسطوره‌ای و روانشناسی زنان، نوشتۀ ژان شینودا بولن و ترجمۀ آذر یوسفی رو خریدم. می‌شه گفت کتاب دربارۀ تأثیر آرکی‌تایپ‌ها یا همون کهن‌الگوها بر شخصیت زنانه. چند روز پیش که داشتیم یه سری جنس به دیجی‌کالا سفارش می‌دادیم، گفتم توی سبد کتاب‌های این ماهم جفت این کتاب ـ یعنی نمادهای اسطوره‌ای و روانشناسی مردان ـ رو هم بذارم. کتابی رو که اول این متن ازش حرف زدم، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان منتشر کرده. بااینکه به ویرایش این کتاب جداً انتقاد دارم، گفتم چون ترجمه‌اش نسبتاً خوب بوده و اصطلاحاتش برام جا افتاده، اون کتاب رو هم از همین نشر بگیرم. خب، دیجی‌کالا نداشتش؛ البته حق هم داشت. توی سایت کتابخونه ملی گشتم و دیدم اصلاً این نشر این کتاب رو منتشر نکرده.

دیجی‌کالا چند تا نسخۀ مختلف از این کتاب داشت که طرح جلد یکی به‌صورت ناخوشایندی نظرم رو جلب کرد.

عکس جلد کتاب رو توی اینستاگرام گذاشتم و از همراه‌های صفحه‌ام پرسیدم توی اولین لحظاتی که این طرح جلد رو می‌بینن، چی به ذهن‌شون می‌رسه؟ اغلب جواب‌هایی که گرفتم، نشون‌دهندۀ اهانتی بود که این طرح با خودش داره.

حالا بیایید طرح جلد کتاب انواع زنان رو هم ببینیم.

به نظر من طرح جلد این کتاب که با محوریت تندیس یه خدابانوی یونانیه خلاقانه و متناسب با موضوع کتابه.

فکر می‌کنم برای روشن شدن چیزی که توی ذهنمه، بهتره اول کمی دربارۀ موضوع کتاب صحبت کنم.

نویسندۀ این کتاب‌ها، کهن‌نمونه‌ها رو انرژی‌های نامرئی و اثرگذاری می‌دونه که روی شخصیت، کار، روابط، هیجانات، انتخاب‌ها، حس زیبایی‌شناسی، تلاش برای رسیدن به شادی، قوۀ درک، حس زمان، حالت‌های فیزیکی و… تأثیر می‌ذارن. کهن‌‌نمونه‌ها باعث تفاوت افراد از هم می‌شن و از طرف دیگه، با شناخت‌شون و تشخیص خدا/بانو یا خدا/بانوهای یونانی غالب، می‌شه بعضی مشکلات فرد رو حل کرد. شناخت کهن‌نمونه‌ها هم به خودشناسی کمک می‌کنه، هم به بهتر درک کردن دیگران و تشخیص شیوۀ مناسب ارتباط باهاشون.

اولین چیزی که با دیدن طرح جلد کتاب انواع مردان به ذهنم می‌رسه، اینه که خروس از خدایان یونانی نبوده. من نمی‌دونم توی چه فرهنگی خروس یه نماد اسطوره‌ایه؛ ولی می‌دونم توی این کتاب که خدایان یونان باستان رو اساس بحث قرار داده، خروس جایگاهی نداره.

سعی می‌کنم خودم رو تو موقعیت اون آقایی بذارم که می‌خواد این کتاب رو بخره. من باشم، اگه ببینم طرح جلد چنین کتابی عکس یه مرغ تو سایۀ یه زنه، خیلی راحت از خیرش می‌گذرم و می‌رم سراغ یه نسخۀ دیگه. حتی اگه بدونم باید برای نسخه‌ای با ترجمه و ویرایش ضعیف‌تر مبلغ بیشتری بدم، فقط چون توی طرح جلدش چنین توهینی نیست، با رضایت کامل این کار رو می‌کنم.

حالا بذارید از دید خانمی به این انتخاب نگاه کنم که می‌خواد با خوندن این کتاب، از تأثیر کهن‌نمونه‌های مردانه توی شخصیت خودش و اطرافیانش آگاه بشه. احتمالاً می‌گم مجموعه‌ای که این کتاب رو منتشر کرده، انقدر قضیه رو مسخره گرفته که آدم رو از ورود بهش پشیمون می‌کنه. اما رک‌‌وراست بگم، مطمئنم بعضی از دوستان و آشنایان هم‌جنسم می‌گن به‌جاش می‌ریم توی نت دربارۀ خروس مطلب می‌خونیم؛ پول این کتاب رو هم می‌ذاریم برای یه کتاب دیگه.

اصلاً فکر کنیم من این کتاب رو بخرم و بخونم و بپسندم و بخوام به دیگری پیشنهاد بدم. وقتی کتاب رو می‌دم دستش، باید کلی آسمون‌ریسمون ببافم تا مخاطبم کتاب رو از روی جلد قضاوت نکنه.

به نظر من، وقتی قراره این کتاب شناخت و دانش ما رو بالا ببره و روی رابطه‌مون با خودمون و دیگران تأثیر مثبت بذاره، این نوع طراحی‌ چیزی جز نقض غرض نمی‌تونه باشه. البته وقتی طرح جلد این دو تا کتاب رو کنار هم می‌ذارم، به‌سختی می‌تونم بگم این نقض غرض بدون غرض‌ورزی بوده. چنین کم‌‌توجهی‌هایی ممکنه موجب بشه به‌جای اینکه بیشتر به هم نزدیک بشیم، بیشتر از هم فاصله بگیریم.

فکر کنم توضیح این نکته لازم باشه که من صرفاً دربارۀ کم‌‌توجهی نشر بنیاد فرهنگ زندگی به ویژگی‌های منفی این طرح جلد حرف زدم؛ وگرنه از روز روشن‌تره انتخاب این کتاب برای انتشار، مخصوصاً که با اجازۀ صاحب اثر و رعایت کپی‌رایت بوده، بسیار هم نیکو و پسندیده است.